سینمای دیگر

سال 1374 بود که برنامه‌ی عالی و متفاوتِ «سینمای دیگر» کار-اش را شروع کرد: هر دوشنبه، ساعت 21، شبکه‌ی دوّم سـیما. متفاوت‌بودن-اش بخاطر پخش فیلم‌های کوتاهِ برگزیده‌ی ایرانی و خارجی بود از قاب تلویزیون.

طرح و ایده و تهیه‌کنندگی این برنامه از آقای محمد آفریده بود؛ و اداره کل تأمین برنامه‌ی خارجیِ سـیما، طی یک دهـه روی آنتن‌بردنِ این برنامه، با خرید رایت پخش تلویزیونی صدها فیلم و انیمیشنِ کوتاه، یک فضای پویای فرهنگی را برای علاقمندانِ سینمای کوتاه و قشر فرهیخته و اهل هنر جامعه پدید آورد. فیلم‌های کوتاهِ خارجی، به مدیریت دوبلاژ آقای جلال مقامی و خانم فریبا شاهین‌مقدم آماده‌ی نمایش می‌شدند. نمایش آثار برگزیده‌ی فیلمسازان انجمن سینمای جوانان ایران هم باعث تشویق و انگیزه‌یافتنِ نسل خلاقِ وطنی در عالم فیلم‌سازیِ تجربی شد.

[عکس بالا، از صفحه‌ی اینستاگرام محمد آفریده]

یکی از فیلمسازانی که اثر-اش در قالب همین برنامه از تلویزیون پخش شد، آقای سلیمان رضائی از انجمن سینمای جوانانِ گرگان بود، با فیلم داسـتانیِ 16 میلی‌متریِ «سی‌پیِ سـبز» محصول 1374.

این فیلم درباره‌ی زندگی یکی از بچه‌های سی‌پی (فلج مغزی) است. معلولیتی که همراه با اختلال حرکت عضلانی در کودک است. این فیلم بعداً در پانزدهمین جشنواره‌ی فیلم کوتاه تهران (1377)، برنده‌ی تندیس و لوح افتخار و جایزه‌ی نقدی جشنواره بعنوان بهترین فیلم داسـتانی شد.

من این فیلم کوتاه را بخاطر پیام انسانیِ مبارزه‌ی یک کودک با سختی‌های ناشی از معلولیتش‌ و هم بخاطر موسیقی تصنیفی-اش از استاد فریدون شهبازیان، دوست داشته‌ام و از همان زمان پخش-اش از برنامه‌ی "سـینمای دیگر"، روی یک کاست ویدئوی VHS ضبط کرده بودم و در اینجا تقدیم دوسـتان می‌دارم.

یکی از انیمیشن‌های کوتاهِ پخش‌شده در برنامه‌ی "سینمای دیگر" را هم در ادامه‌ی فیلم "سی‌پی سبز" ضبط  کرده بودم؛ انیمیشن مرد شنی (1991) ساخته‌ی پُل بِری [اطلاعات اثر در IMDb].

این انیمیشن که با تکنیکِ استاپ‌موشن ساخته شده است، روایتی ترسناک و اکسپرسیونیستی از کاراکتر افسانه‌ای "آدم شنی" (+) در فرهنگ عامه‌ی اروپای شمالی ارائه می‌دهد؛ روایتی کابوس‌وار از پاشیدن شن‌های جادویی توسط او به چشم کودکان در بستر شبانه، که بجای آوردنِ خواب و رؤیاهای شیرین به چشم‌شان، نور و فروغ از آنان می‌ستاند.

انیمیشنی هنرمندانه و باظرافتِ ساخت است و در مراسم اُسکار و فستیوال‌های بین‌المللی فیلم شیکاگو و انیمیشنِ هیروشیما و اُتاوا هم نامزد و برنده‌ی جایزه شده، ولی به قطع، تلخ‌ترین اثری‌ست که در حوزه‌ی انیمیشن تا کنون دیده‌ام؛ و بعید می‌دانم هیچگاه دوباره از تلویزیونِ ایران پخش شود. با جستجو در اینترنت، کیفیت بهتری از آن را یافتم که در اینجا تقدیم دوسـتان می‌دارم.

از «پوکــو» تا «تــرو» در پی آرزوها

در این چند روز فراغت، وقتی با دختر کوچکم پای تماشای کارتون‌های مورد علاقه‌اش می‌نشینم ــ از آن اجبارهایی که لذتبخش هم هست ــ گاهی از میان تصاویر خوش‌رنگ و لعابِ سه‌بُعدی، خاطره‌ها‌یی دوبُعدی از کارتون‌های ایّام کودکی و نوجوانیِ خودم برایم تداعی می‌شود. ایّامی که ظاهرِ این دنیا هنوز به همان صداقت و راستیِ داخل آن کارتون‌ها بود و هنوز نمی‌دانستیم از نامردمی‌هایی که می‌تواند در پسِ پرده‌اش باشد!

امروز که داشتم کارتونِ نت‌فلیکسیِ "ترو و سرزمین رنگین‌کمان" (+) را نگاه می‌کردم، دفعتاً یاد کارتونِ قدیمی "پوکو" افتادم. 

اگه یادتون باشه (خطابم به هم‌نسلی‌های خودم است) "پوکو" یه دوست فضایی داشت به نام "ژوپی". و این ژوپی روی سرش چندتا گوی/بالن طلایی داشت که هر موقع پوکو آرزویی داشت می‌تونست با یکی از این گوی/بالن‌ها (که ژوپی در اختیارش گذاشته بود) آرزوش را برآورده کنه!

امروز، کاراکترهای پادشاهِ رنگین‌کمان و گوی‌های طلاییِ آرزو در کارتون "ترو و سرزمین رنگین‌کمان" منو یاد ژوپی و گوی‌های طلاییِ آرزوی روی سرش انداخت. 

---

پی‌نوشت:

یه چندوقت قبل، نامه‌نگاری کرده بودم با آرشیو تلویزیون دانمارک تا مظنّه‌ی سری کامل کارتون "پوکو" را بپرسم. گفتم خدا را چه دیدی، شاید پول معلمی‌مان‌ رسید و خریدیم. اینم پاسخ‌شون: یه لینکِ پیش‌نمایشِ هفت‌روزه با قیمتِ 200 یورو ... .

امروز می‌خوندم که قیمت دلار توی صرافی‌های تهران شده 25هزار تومان! اینم از بخت و اقبالِ ما!

DR Arkivsalg [FÆLLESPOSTKASSE] <[e-mail]>

Dear ....

We can’t sell you the animation for archiving. Archive sales can only sell materials for download to people who have  participated in the programme. We can offer you a previewlink which is active for 7 days, but you won’t be able to download the content. The price for that is 200 euros. If you’re interested in that I will need you invoice information and then I will send further information and the programmes.

De bedste hilsner
Hans

–– –  –   –    –     –      –       –        – 

Hans Worch Bagge

Researcher, DR Research og Arkiv
DR Byen
Emil Holms Kanal 20, opg. 2-2
DK-0999 København C

DR Arkivsalg
[e-mail]