وبلاگ شخصی یاغش کاظمی
یا دلنوشته‌ای و حدیث نفسی؛ یا پژوهشی از برای تبادل آرا و آموختن بیشترم. ادعایی نیست ...
وبلاگ شخصی یاغش کاظمی
یا دلنوشته‌ای و حدیث نفسی؛ یا پژوهشی از برای تبادل آرا و آموختن بیشترم. ادعایی نیست ...توضیح لازم بر یک نقد
اسـتون‌هِنج، سازه‌ای خرسـنگی است (به‌شکل دوایر متحدالمرکز) از پایان‌ِ دوره‌ی نوسـنگیِ اروپا (1600 تا 1400 سال قبل از میلاد)؛ که در انگلسـتان، بخش ویلتشایر، شمالِ دشت سالیزبوری واقع است. این بنا و محوطه‌اش، در سال 1986 میلادی توسّط یونسـکو در فهرست اماکن میراث جهانی به ثبت رسیده است. اکنون در دنیا وجودِ ساز و کاری را در آن برای رصدِ طلوع خورشـید در انقلاب تابسـتانی (تابیدن پرتو خورشید بامدادی به داخل دوایر و افتادن بر روی نشانه‌ای خاص) تبلیغ می‌کنند؛ ولی واقع این‌است‌که تعریف‌ِ چنین کاربریِ تقویمی‌ای برای این بنا، امری ذوقی است. گروهی، نظیر چنین ساز و کاری را در محوطه‌ای باستانی به نام آرکایم (Arkaim) در جنوب کوه‌های اورال ـ در نزدیکی مرز روسیه و قزاقستان ـ مدعی شده‌اند؛ و دلیل آورده‌اند که آرکایم [به تقریب] در همان عرضِ جغرافیایی قرار دارد که اسـتون‌هنج واقع است! برخی دیگر نیز، وود هِنجِ امریـکا یا همان تیرک‌های چوبیِ دورچین برجا مانده از سرخپوسـتان در تپه‌های باسـتانی کاهوکیا (1100 تا 1200 میلادی) ـ به مجاورتِ شهر کالینزویل در ایالت ایلی‌نوی ـ را با توضیحاتی ذوقی، واجدِ کاربری تقویمی دانسـته‌اند ...
نگارنده، در بخشی از مقاله-ی اخیر خود در دوفصلنامه-ی دانش مرمت و میراث فرهنگی، به نقد نظریه-ی کاربری تقویمی چهارتاقی نیاسر پرداخته بود. این نقد، مبتنی بر مطالعات کتابخانه-ای و میدانیِ اصولی و ماکت-سازی و مدل-سازی دقیق بوده و نگارنده همه-ی تلاش خود را معطوف بدین داشته است که سخنی علمی و منصفانه بگوید. شاید لازم بود که این جملات را در انتهای همان نقد می نوشتم، ولی مجال پرداختش در آنجا نبود؛ لاجرم در همینجا باور قلبی خود را می گویم:
«بسیاری از بناهای باستانی که کاربری تقویمی-شان در دنیا تبلیغ می شود، قادر نیستند یک روز خاص را با دقتی که از تقویمهای امروزی انتظار داریم نشان دهند. معمولاً یک بازه-ی زمانی را نشان می دهند تا صرفاً یک روز را. البته هستند بناهایی که راهکارهای خاصی در آنها برای کم کردن و به حداقل رساندن این خطا تعبیه شده است. نگارنده، باور دارد که بنای چهارتاقی نیاسر، در بررسی و ارزیابیِ کاربری تقویمی، از بناهایی که در بالا نامشان را بردم و گفتم که کاربری تقویمی-شان در دنیا تبلیغ و معرفی می شود، نمره-ی بالاتری کسب خواهد کرد. بنده، معرفی کاربری تقویمی بنای چهارتاقی نیاسر را گامی هوشمندانه، جسورانه و رو به جلو میدانم که زمینه-ساز مطالعات ضروری و نوینی در معماری ایران باستان شده است. از نظریه-ی کاربری تقویمی چهارتاقی نیاسر، نمی توان به راحتی گذشت؛ بر این نظریه، ایراداتی وارد است و نیاز به پرداخت بیشتر دارد، ولی نمی توان آنرا مردود دانست».
ویژه-نامۀ آتشکده ها و آتشگاه های ایران
در هفته ای که گذشت، اتفاق خوشایندی در نشر الکترونیکی کشور حادث شد: انتشار ویژه-نامۀ "آتشکده ها و آتشگاه های ایران" توسط دوفصلنامۀ تخصصی دانش مرمت و میراث فرهنگی (وابسته به دانشگاه هنر اصفهان).
به واقع، از سال 1317 شمسی که به کوشش آندره گـُدار (رئیس موزۀ ملی ایران)، ویژه-نامۀ "آذرکده ها" تحت سلسله مجلداتِ "آثار ایران" منتشر شد، هیچ مرکز علمی و نشریۀ تخصصی در ایران برای انتشار ویژه-نامۀ دیگری در این زمینه، پا پیش ننهاده و اقدام نکرده بود. نگارنده، شادمان است که "دانشگاه هنر اصفهان" این مهم را به انجام رسانیده؛ و هم خرسندی و رضایت قلبی دارد که سردبیریِ این ویژه نامه را عهده دار بوده است.
"ویژه-نامۀ آتشکده ها و آتشگاه های ایران" با مقالاتی از "فاطمه گلدار" (دانشگاه شهید بهشتی)، میلاد وندائی و رویا تاجبخش (دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان) و نیز نگارنده، در بیش از 100 صفحه در وبسایت دانشگاه هنر اصفهان (صفحۀ مخصوص دوفصلنامۀ تخصصی دانش مرمت و میراث فرهنگی) در دسترس و قابل دریافت می باشد.
نگارنده، ذیلاً لینک های دانلود مربوطه را قرار داده است:
1ـ مقدمه/ سخن مدیر مسئول و سردبیر (دانلود از سرور 1 ، دانلود از سرور 2)
2ـ چهارطاقی: سابقۀ کاربرد واژه و صورت/ فاطمه گلدار (دانلود از سرور 1 ، دانلود از سرور 2)
3ـ اردشیر خوره، پایتخت مذهبی ساسانیان/ میلاد وندائی (دانلود از سرور 1 ، دانلود از سرور 2)
4ـ چهارتاقی‌ها و آتشخانه‌های ایران/ یاغش کاظمی (دانلود از سرور 1 ، دانلود از سرور 2 ، دانلود از سرور 3)
------------------
مقالات ویژه-نامه آتشکده ها و آتشگاه های ایران، توسط «پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی»، ایندکس و نمایه شده و از پرتال جامع علوم انسانی نیز قابل دریافت است:
http://www.ensani.ir/fa/37038/magazine.aspx
-------------------
نظر به اهمیت این ویژه-نامه در مطالعات مربوط به تاریخ معماری ایران، دانشگاه هنر اصفهان علاوه بر نشر الکترونیکی، تعداد محدودی از آنرا بصورت پرینت شده و کتابی آماده نموده و ضمنِ رونمایی در جشنوارۀ مطبوعات و نشریات دانشجویی منطقۀ 4 کشور (27ـ29 بهمن ماه 93) در دانشگاه اصفهان، به مراکز علمی و دانشگاهی مختلف ارسال نموده است. علاقمندان برای دریافت نسخۀ چاپی مذکور می توانند با مدیر مسئول دوفصلنامۀ دانش مرمت و میراث فرهنگی، جناب آقای دکتر رازانی، با نشانی ذیل مکاتبه کنند: razanimehdi@gmail.com
تصویر بالا: رونمایی از نسخه چاپی ویژه-نامه آتشکده ها در جشنواره مطبوعات و نشریات دانشجویی منطقه 4 کشور (27ـ29 بهمن ماه 93) در دانشگاه اصفهان