گوفی در المپیک

 

قبلاً در اینجا درباره‌ی مجموعه‌ی کارتونی "گوفی در المپیک" مطلبی نوشته بودم و از دوبله‌ی قدیمیِ فارسی-اش با صدای ناصر طهماسب (به جای راوی = اسپایروس اُلمپاپولوس) [و پرویز فیروزکار به جای گوفی] سخن گفته بودم. دریغ-ام از آن بود که کاست ویدئویی که این کارتون کمیاب را روی-اش داشتم، بعدها گرفتار آفتِ تجدیدِ سلیقه‌ام شد و چیزهای دیگری بر روی-اش ضبط کردم. :-(

تصویر بالا: کاراکتر «اسپایروس اُلمپاپولوس» 
که به جای-اش "ناصر طهماسب" صحبت کرده بود

امّا پس از انتشار آن مطلب، دوسـتی ارجمند [جناب امیر منصوریان] تماس گرفتند و خبر دادند که دوبله‌ی قدیمی نسبتاً کامل آن کارتون را در آرشیو شخصی دارند و می‌توانند جهت سینک روی نسخه‌ی باکیفیت‌تر، در اختیارم قرار دهند.

باری، با کمک آن دوست گرامی، اکنون یک نسخه‌ی نیم‌ساعته‌ با دوبله‌ی خاطره‌انگیز قدیمی در اختیار دوسـتداران آثار والت دیسـنی قرار می‌گیرد. کارتون‌های گـوفی در سال‌های اخیر مجدداً در ایران دوبله‌ی تلویزیونی شده است [با صدای منوچهر زنده‌دل (به جای راوی)] ؛ و البته این دوبله‌ی جدید نتوانسـته است مثل دوبله‌ی قدیمی، حس مفرّح کارتون را به بیننده منتقل کند. برای ترمیم صدا و ویدئوی کارتون، هم از دوبله‌ی جدید-اش و هم از ویدئو‌های HD موجود از انیمیشن‌های کوتاه گوفی، اسـتفاده کرده‌ام. انیمیشن‌های استفاده شده به ترتیب عبارتند از: "قهرمان المپیک" (1942)، "ژیمناستیکِ گوفی" (1949)، "چطور شنا کنیم؟" (1942) و "چطور اسب‌سواری کنیم" (1941). کارگردان همه‌ی این انیمیشن‌ها هم "جک کینی" است. 

تماشای کارتون «گوفی در المپیک» از نماشا
بخش اوّل
بخش دوّم

در سال‌های میانی دهه‌ی 1930، کاراکتر گوفی از سایه‌ی میکی‌ماوس و نقش‌های فرعی بیرون آمده بود و تبدیل به سـتاره و ابله تمام‌عیاری شده بود که انیماتورهای دیزنی می‌توانستند موقعیت‌های کُمیک بیشتر و بهتری را برایش درنظر بگیرند. اوّلین حضور تنهای گوفی در یک کارتون، در انیمیشن "گوفی و ویلبر" (1939) بود. 

در 21 مارس سال 1956، والت دیزنی یکی از قسمت‌های برنامه‌ی تلویزیونی محبوب-اش "دیزنی‌لَند" (در شبکه‌ی ABC) را اختصاص به داستان‌های ورزشی گوفی داد: The Goofy Sports Story

تصاویر بالا: تیتراژ و حضور "والت" و کاراکترهای کارتونی-اش 
در مجموعه‌ی تلویزیونی دیزنی‌لند (دهه‌ی 1950 ـ شبکه‌ی ABC)

در این برنامه‌، "والت" برای نخستین‌بار یک شخصیتِ راویِ کارتونی به نام "اسپایروس اُلمپاپولوس" را از یونانِ باسـتان به بینندگان معرفی می‌کند. "اسپایروس" با کمک "گوفی" به توضیح روند تکاملِ رشته‌ورزش‌های المپیکی از عهد باستان تا امروز می‌پردازد؛ و توضیحات-اش بصورت میان‌پرده، اتصال‌دهنده‌ی شماری از کارتون‌‌های پیشینِ گوفی مثل "قهرمان المپیک" (1942) و "ژیمناستیکِ گوفی" (1949) و ... می‌شود.

چندماهِ بعد، در 17 اکتبر 1956، "والت" در فصل سوّمِ "دیزنی‌لند"، باز قسمتی را به نمایش پُر جلالِ ورزشی گوفی اختصاص داد: The Goofy Cavalcade of Sports

عکس بالا: گوفی و والت دیزنی در برنامه‌ی تلویزیونی دیزنی‌لند، اخبار نمایش‌های 
ورزشی پُرشکوه گوفی را می‌خوانند

در این قسمت هم، شماری از کارتون‌های مجزّای گوفی، که پیش‌تر تولید شده بودند و به نوعی مرتبط با بازی‌های ورزشی المپیک بودند، مورد استفاده قرار گرفتند؛ مثلِ "چطور شنا کنیم؟" (1942) و ... . آموزش و خنده، یکجا جمع بود: جان مک‌لیش، راوی بود؛ و پینتو کُلویگ (+) هم عهده‌دارِ صدای مضحکِ گوفی.

عکس بالا: پینتو کُلویگ، که سال‌ها صدای-اش را به بلاهتِ گوفی داده بود

در سال 1972، و به مناسبتِ برگزاری المپیک مونیخ، بار دیگر چند قسمت از انیمیشن‌های کوتاهِ گوفی با مضمون ورزشی، یکجا در قالبِ یک فیلم سینماییِ کارتونی با عنوان "گوفیِ سوپراسـتار" یا گوفی در المپیک (Olympic Goof) (+) جمع شده و در اروپا و استرالیا به نمایش درآمد. این فیلم کارتونی که کامل‌ترین مجموعه‌ی ورزشیِ گوفی تا آنزمان بود، چهارسالِ بعد (در 25 ژوئیه‌ی 1976) به مناسبت المپیک مونترال، در برنامه‌ی تلویزیونی "دنیای شگفت‌انگیزِ دیزنی" (از شبکه‌ی NBC) پخش شد. یکی از انیمیشن‌های کوتاهِ مورد استفاده در این مجموعه، "چطور اسب‌سواری کنیم" (1941) بود.

"گوفی در المپیک" بعدتر همزمان با بازی‌های المپیکِ تابستانی 1980 در مُسکو، از تلویزیون‌های منطقه‌ی بلوک شرق و ایران پخش شد. نسخه‌ی ویدئوییِ VHS آن هم، با زمان کوتاه‌شده‌ی 45 دقیقه، تحت عنوان "Goofy's All-Star Olympics" در اوایل دهه‌ی 1990 راهیِ بازار ویدئوهای خانگی شد.

---

در حاشیه:

"دیزنی" همیشه می‌گفت که بسیاری از شوخی‌ها و ایده‌های کارتون‌هایش و نیز ساختِ موسیقی آثارش را مدیون تلاش‌های گروهی بوده است. او هر کارتون را در مرحله‌ی مدادی (پیش از آنکه به بخش جوهرنگاری و رنگ‌زنی فرستاده شود) جزء به جزء با حضور داستان‌نویسان، کارگردان و دیگر عوامل فیلم، در جلسه‌ای مورد تحلیل قرار می‌داد. گاهی حتی افرادی که جزء گروه تولید نبودند هم به این جلسات دعوت می‌شدند تا دیدگاه‌هایشان را بیان کنند. در این جلسه، همگام با نمایش پشت-سر-هم نقاشی‌های مدادی، بخش‌های ضبط-شده‌ی موسیقی متن آن‌ها هم پخش می‌شد. بدین طریق ایده‌ی اولیه‌ای از ظاهر و صدای نهایی فیلم به دست می‌آمد. 

برای من، کارتون گوفی در المپیک ایده‌های آموزشی جالبی از این‌دست هم در پسِ ظاهر طنز و هجو-اش داشته است: استفاده‌ی هوشمندانه و نامحسوس از اشعار و موسیقی‌های کلاسیک در کارتون؛ با این نیّت که ذهن و گوش کودکان و نوجوانان را با سرودها و نواهای ارزشمند آشنا کند؛ مثل استفاده از شعرِ «عبور از مانع» (Crossing the Bar) از "آلفرد لُرد تِنیسون" (1892-1809) (+) در بخش «پرش با نیزه» [تایم 06:30] ؛ و یا قطعه‌ی «قایقرانانِ رود وُلگا» (+) در بخش «کار کردن با فنر بدنسازی» [تایم 14:30] که ظاهراً ناظر به خاستگاهِ این وسیله‌ی ورزشی از اتحاد جماهیر شوروی هم بوده است!

تصویر بالا: آلفرد لرد تنیسون، شاعر بریتانیایی عهدِ ویکتوریا؛ 
که از اشعارش در کارتون استفاده شده است

از «پوکــو» تا «تــرو» در پی آرزوها

در این چند روز فراغت، وقتی با دختر کوچکم پای تماشای کارتون‌های مورد علاقه‌اش می‌نشینم ــ از آن اجبارهایی که لذتبخش هم هست ــ گاهی از میان تصاویر خوش‌رنگ و لعابِ سه‌بُعدی، خاطره‌ها‌یی دوبُعدی از کارتون‌های ایّام کودکی و نوجوانیِ خودم برایم تداعی می‌شود. ایّامی که ظاهرِ این دنیا هنوز به همان صداقت و راستیِ داخل آن کارتون‌ها بود و هنوز نمی‌دانستیم از نامردمی‌هایی که می‌تواند در پسِ پرده‌اش باشد!

امروز که داشتم کارتونِ نت‌فلیکسیِ "ترو و سرزمین رنگین‌کمان" (+) را نگاه می‌کردم، دفعتاً یاد کارتونِ قدیمی "پوکو" افتادم. 

اگه یادتون باشه (خطابم به هم‌نسلی‌های خودم است) "پوکو" یه دوست فضایی داشت به نام "ژوپی". و این ژوپی روی سرش چندتا گوی/بالن طلایی داشت که هر موقع پوکو آرزویی داشت می‌تونست با یکی از این گوی/بالن‌ها (که ژوپی در اختیارش گذاشته بود) آرزوش را برآورده کنه!

امروز، کاراکترهای پادشاهِ رنگین‌کمان و گوی‌های طلاییِ آرزو در کارتون "ترو و سرزمین رنگین‌کمان" منو یاد ژوپی و گوی‌های طلاییِ آرزوی روی سرش انداخت. 

---

پی‌نوشت:

یه چندوقت قبل، نامه‌نگاری کرده بودم با آرشیو تلویزیون دانمارک تا مظنّه‌ی سری کامل کارتون "پوکو" را بپرسم. گفتم خدا را چه دیدی، شاید پول معلمی‌مان‌ رسید و خریدیم. اینم پاسخ‌شون: یه لینکِ پیش‌نمایشِ هفت‌روزه با قیمتِ 200 یورو ... .

امروز می‌خوندم که قیمت دلار توی صرافی‌های تهران شده 25هزار تومان! اینم از بخت و اقبالِ ما!

DR Arkivsalg [FÆLLESPOSTKASSE] <[e-mail]>

Dear ....

We can’t sell you the animation for archiving. Archive sales can only sell materials for download to people who have  participated in the programme. We can offer you a previewlink which is active for 7 days, but you won’t be able to download the content. The price for that is 200 euros. If you’re interested in that I will need you invoice information and then I will send further information and the programmes.

De bedste hilsner
Hans

–– –  –   –    –     –      –       –        – 

Hans Worch Bagge

Researcher, DR Research og Arkiv
DR Byen
Emil Holms Kanal 20, opg. 2-2
DK-0999 København C

DR Arkivsalg
[e-mail]