در غربتی این چنین

او سالها در جست و جو بود ... انتظار می کشید ...

دین ِ اجدادی و خانوادگی اش او را بسنده نبود ... بر دین ِ زرتشتی، ندای ِ راستی و پاکی و روشنایی را از درون ِ آتشکده ها شنید و خود را بدان سو کشاند؛ پس از چندی دریافت که این آتش و این آتشگاه، آتش و آتشگاهی که او گم کرده است، نیست. آتش این آتشکده ها، از هیزم و پیه و نفت است و آتش ِ او، آتش دیگری است. او از این آتش گرم نمی شود، آن را رها کرد و باز جست و جو و انتظار ....

...

مردم می پرسیدند که این مسافر کیست؟ این عرب نیست. چهره اش به روشنایی ِ سپیده است، پیشانی اش باز، چشمان اش رنگ برگشته، خسته، کوفته، تشنه، بی تاب ... پیدا ست که از سفری دور می آید ...

اِ، این چهره را می شناسم! او را دیده ام ... این همان ... در کنار ِ آن آتشکده ها ... *

اِ ... این «سلمان» است!

و بعد سلمان ماند، در نخستین دیدار ایمان آورد و دیگر تا پایان عمر آرام گرفت و «سلمان منّا» شد و صاحب سرّ ِ «پیام آور» و محمّد (ص) با او، خود را در انبوه ِ مهاجران و انصار، آن کوه سنگینی را که بر سینه اش آوار شده بود، سبک تر احساس می کرد؛ چه، سلمان بخشی از آنرا خود بر دوش جان اش گرفت. هرگاه دردها بر جان اش می ریخت، سلمان را فرا می خواند، در چشم های آشنای او ناله می کرد، در گفت و گوی با او فریاد می زد و آسوده می شد.

امّا، امّا علی (ع) جز چاه های پیرامون مدینه، چاه های نخلستان ها، صاحب سرّی نداشت؛ اگر می داشت، چرا سر در حلقوم چاه برد؟ چرا از شهر و خانه و خانواده اش به نخلستان ها پناه برد؟ ...

خدا، برای تنهایی اش آدم را آفرید، محمّد (ص) سلمان را یافت. امّا، امّا علی (ع) تا پایان ِ حیات اش تنها ماند. از میان ِ خیل ِ شیعیان اش، جز چاه های پیرامون مدینه کسی نداشت.

...

او به فرزندانش آموخته است که: «همچون گردن بندی بر گردن دختری جوان، مرگ برای مرد زیبا ست!» چه شورانگیز و جان بخش است، «این جا نبودن!» هنگامی که تیغه ی پولادین شمشیری که تیز کرده بودند و به زهر آغشته بودند، از فرق سرش کشیده شد، نخستین احساسی که در سراسر زندگی در آرزویش بود، در خود یافت. پنجه ی نیرومند و خشنی که همواره قلب اش را می فشرد، رهایش کرد و نخستین بار از جان فریاد کشید که:

«به پروردگار کعبه سوگند، نجات یافتم!»

او از چنین پنجه یی که از درون به خفقان اش کشیده است، و در تنهایی به فغان اش آورده است می نالد؛ و شیعیان اش بر زخم ِ سرش می گریند؟!!

دکتر علی شریعتی (فصل سوم از "کویریات": در غربتی این چنین)

---

* "حافظ ابونعیم اصفهانی" در "ذکر اخبار اصفهان" از قول ِ "سلمان" چنین آورده است: «من، ایرانی و از مردم اصفهان و از دیهی به نام ِ جَی بودم. پدرم دهقان ِ دیه خویش بود و مرا بیش از همه دوست می داشت ... چنان در آیین زرتشت برآمدم و در راه آن می کوشیدم که آتشبان شدم و آتش می افروختم ...».