رنگِ گـُل ، و رنج ِ خار ...

سلامٌ علیک ای حکیم ِ گزین، سرافراز "فردوسی"ِ پاکدین!

روانِ تو آسوده و شاد باد، دلت هم ز بندِ غم آزاد باد!

بارها از بازیِ زمانه گفتی و اینکه چه اشتباه است دل بستن به خوشی ِ گذرای ِ آن ...

          شگفت اندرین گنبدِ تیزرو                 بماند همی دل پُر از رنج ِ نو
          یکی را همه بهره شهدَست و قند      تن آسانی و ناز و بختِ بلند
          یکی زو همه ساله با درد و رنج         شده تنگدل در سرای سپنج

          یکی را همه رفتن اندر نهیب             گهی بر فراز و گهی در نشیب
          چنین پروراند همی روزگار                فزون آمد از رنگِ گُل، رنج ِ خار

و پیری ...
         رُخ ِ لاله گون گشت برسانِ کاه          چو کافور شد رنگِ مشکِ سیاه
         ز پیری خم آورد بالایِ راست             هم از نرگسان روشنایی بکاست

تصویر ِ "فردوسی"
اثر استاد "حسین بهزاد"

در آغاز ِ نامور نامه ات، بیتی غریب است که خواندن ِ هر باره اش برایم تازگی دارد! مهری عمیق در آن نهفته است و بُغضی!
          ایا آنکه "تو" آفتابى همى            چه بودت که بر من نتابى همى؟
شاید که این بیت نه از تو، که از نسّاخی ناشناس بوده باشد! ولی راز ِ آن برجاست!
درنمی یابم که خطاب ات در این "تو" به چه کسی است؟ خطاب ات به "آفتاب" است؟ نه! چون آفتاب بر تو و همگان می تابد و روشنی و گرمی اش را دریغ نمی دارد! خطاب ات به صاحبِ زمانه است؟ ... این "تو" کیست؟
جست و جویی در اینترنت انجام دادم و دیدم که نزدِ دیگر شیفتگانِ نامه ات هم این بیت به مانندِ رازی جلوه گر شده و به میل ِ خود تفسیری بر آن نگاشته اند!
آهنگِ همراهی با آنان را ندارم، ولی شاید، شاید بخشی از حقیقت در آن نهفته باشد!
       

«گریستن ِ مردِ مغرور»
نوشته ای از تارنگار ِ "آدم و خدایانش"

در مقدمه ی شاهنامه آن جا که "ستایش خرد"  آمده است و

"گفتار اندر آفرینش عالم [آفتاب]" وزن فعولن فعولن [فعولن فعول] مناسب حماسه

 و موضوع کاملا جدی، ناگهان غزلی به اندازه ی یک بیت  مثل

برق می درخشد و ناپدید می شود. همیشه فکر می کنم فردوسی

در چه احوالی این بیت را گفته؟ بیشتر از هرچیز شبیه شکستن

بغض مرد مغروری در میان یک گفتگوی جدی است. و البته مرد

به سرعت خودش را جمع و جور می کند و دوباره برمی گردد

و دنباله ی  بحث را پی می گیرد و انگار نه انگار.

ببین:

ز یاقوت سرخ است چرخ کبود         نه از آب و گرد و نه از باد و دود

به چندین فروغ و به چندین چراغ      بیاراسته چون به نوروز باغ

روان اندرو گوهر دلفروز                کزو روشنایی گرفتست روز

ز خاور برآید سوی باختر                 نباشد از این یک روش راست تر

ایا آن که تو آفتابی همی            چه بودت که بر من نتابی همی؟

چراغست مر تیره شب را بسیچ      به بد تا توانی تو هرگز مپیچ

چو سی روز گردش بپیمایدا           ........

می دانیم که فردوسی مقدمه را بعد از اتمام شاهنامه سروده.

 می دانیم همسرش که روایت هایی پهلوی می دانسته و

در خواندن داستان باستان کمکش می کرده آن زمان از دنیا رفته

بوده است. آیا این غزل کوتاه، شکستن بغض مرد مغرور است وسط این

حرف های جدی؟ این بیتِ عجیب ناساز؟

ایا آن که تو آفتابی همی

چه بودت که بر من نتابی همی؟

 

سرت سبز باد و دلت شادمان          تن ات پاک و دور از بدِ بدگمان!