نقدی بر دوبله‌ی فیلم مردی برای تمام فصول

تغییر اسامیِ آن‌دسته از اماکن و بناهای تاریخی ایران که نام «شاه» بر آنان بود، تصمیمی بود که بعد از انقلاب ــ با توجه به روحیه‌ی انقلابی ــ از سوی مدیران و کارگزاران شهری اختیار شده بود. مثلاً مسجد شاهِ اصفهان و تهران را مسجد امام نامیدند؛ یا میدان شاه و خیابانِ شاه در تهران را به میدان قیام و خیابان جمهوری تغییر نام دادند ....

باری، این اتفاق در فیلم‌ها و کارتون‌های سینمایی هم افتاده است!

نمونه‌ی دم دستی-اش فیلم "مردی برای تمام فصول" (1966) شاهکار ستایش‌شده‌ی فرد زینه‌مان است که برنده‌ی 6جایزه‌ی اسکار شده بود.

این فیلم، یکبار قبل از انقلاب، دوبله شده بود. ولی مُراد من در این نقد، دوبله‌ی آشنای دوّم است که بعد از انقلاب و در سنین نوجوانیِ ما از تلویزیون پخش شد. در این دوبله‌ی اخیر، آقای منوچهر اسماعیلی به جای پُل اسکافیلد (در نقش سِر تامِس مور) صحبت کرده‌اند.

در سکانس پایانی، سِر تامِس مور، خود را مطیع و خدمتگزار خوبِ "شاه" می‌خواند و می‌گوید که حتی به حُکم مرگ-اش هم چون از سوی "شاه" است گردن می‌نهد!

ولی در دوبله‌ی فارسی، کلاً "شاه" را از کلام او حذف کرده‌اند و "خدا" را به جایش نشانده‌اند! به جای "خدمتگزارِ شاه" هم گذاشته‌اند "خدمتگزار درماندگان"! شاید "تامس مور" همین منظور را هم داشته است (!) ولی با تغییر دادن و حذف کردنِ سوگندِ وفاداری-اش به پادشاه، در ماهیتِ تاریخیِ واپسین کلام-اش دست برده‌اند!

دیالوگ‌های اصلی و دوبله را به ترتیب جهت مقایسه در اینجا گذاشته‌ام. یک نکته‌ی حاشیه‌ای هم اینکه آقای "اسماعیلی" همه جا، "فَتوا" را اشتباهی تلفظ می‌کنند "فُتوا"!

سیندرلا در کاخ نیاوران

چندوقت پیش که داشتم از وبسایت مجموعه‌ی فرهنگی تاریخی نیاوران بازدید می‌کردم، چشمم به مطلب جالبی افتاد: یک نسخه از کتاب مصوّرِ "سیندرلا" با امضای والت دیزنی در موزه کتابخانه‌ی سلطنتی نیاوران! (PDF معرفی کتاب در سایت موزه)

[تصویر زیر، با کلیکْ بزرگنمایی دارد]

ولی اطلاعات درج‌شده در وبسایتِ موزه، توأم با اشتباه و سهل‌انگاری‌هایی‌ست: 
دیزنی را یک "کاریکاتوریست بنام"(!) معرفی کرده و نوشته که  "کتاب سیندرلا با تصویرگریِ او در سال 1950 میلادی به رضا پهلوی اهدا شده است"(!) 

رضا پهلوی در سال 1950 هنوز به دنیا نیامده بود! پس این تاریخ نمی‌تواند درست باشد. با دقت‌ به دست‌نوشته‌ی سمت راست-بالایِ تصویر و هم بالای امضا، متوجه می‌شویم که دیزنی این کتاب را در سال 1962 میلادی در دیزنی‌لند به شاهزاده‌ی خردسال (که در آن زمان، دو سال داشت) اهدا کرده بود!

پارک تفریحی دیزنی‌لند در سال 1955 گشایش یافته بود و "شاه" طی سفرش به آمریکا (برای دیدار با کندی) در سال 1962 میلادی (1341 شمسی) اوقاتی را به خوشی در آنجا در معیت والت دیزنی سپری کرده بود که عکس و فیلم‌هایش در اینترنت موجود است.

فیلمی از لحظه‌ی افتتاح پارک دیزنی‌لند و سخنرانی معروف والت دیزنی در آپارات و تماشا

تصویر زیر: اولین نقشه‌ی سه‌بعدی دیزنی‌لند. طراحی‌شده توسط هرب رایمن در سال 1958

[با کلیک، بزرگنمایی دارد]

تصاویری از حضور "محمدرضا پهلوی" و "فرح دیبا" در دیزنی‌لند (25 آوریل 1962)

کتاب سیندرلای اهداییِ دیزنی، مزیّن به تصویرسازی‌های زیبای رِتا اسکات (+) است که می‌توانید PDF آن را از اینجا دریافت کنید. امیدوارم مسئولینِ وبسایت کاخ-موزه‌ی نیاوران، نسبت به اصلاحِ اطلاعات اقدام فرمایند!

تصاویر زیر: رتا اسکات و نمونه‌ای از تصویرسازی‌هایش برای داستان سیندرلا
[تصاویر با کلیک، بزرگنمایی دارند]