شوایک، سرباز پاکدل

«آنکه به مسلخ می‌برندش، چه بسا هزلی گزنده بگوید! امّا آنکه به رهبری برگزیده شده ــ به قول گفتنی ــ "شوخی سرش نمیشود"؛ به همین دلیل است که "طنز افتادگان" وجود دارد، امّا مثلاً "طنز شاهی" وجود ندارد. (لاسلو دوبوشی)

رُمانِ "شوایک" اثر "یاروسلاو هاشِک" (نویسنده‌ی چِک) را نمونه‌ی سترگی از "طنزِ افتادگان" دانسته‌اند. رُمانی با یک ضد قهرمان به نام "یوزف شوایک" که سخنگوی مردم بی‌اسم‌و رسم سرزمینِ چک در بُحبوحه‌ی جنگ جهانی اوّل است. طنز در این رُمان، سلاحی است دفاعی علیه جنگ و حتی علیه نظم جهانیِ بی‌خردانه و نامردمی؛ چرا که ملّتِ استقلال‌طلبِ چِک را میل و رغبتی به جنگیدن برای امپراتوری اتریش‌ــ‌مجارستان نبود. 

می‌گویند که هاشِک، چهره‌های اصلی این داستان را از روی شخصیت‌هایی واقعی به هنگام خدمتش در هنگِ 91 پیاده‌ی بودیُویتس (سال 1915) آفریده است. پیدایش این رُمان (به شکل کنونی) به سال‌های 22-1921 برمیگردد؛ زمانی که نویسنده‌ی خوش‌ذوق، آنرا بصورت جزوه‌های دنباله‌دار منتشر میکرد ... . و اکنون با گذشتِ یک سده، آنرا یکی از بزرگترین آثار ادبیِ دنیا می‌دانند. [1]

تصاویر بالا: از تصویرسازی‌های "یوزف لادا" برای کتابِ "شوایک".

تصاویر بالا: تمبرهای یادگاری منتشره با طرح "شوایک"در سال‌های 1970 و 1997.

این رُمان، تا کنون، موردِ اقتباس‌های متعدد سینمایی و تلویزیونی قرار گرفته است؛ که یکی از دلنشین‌ترین‌ آن‌ها، انیمیشن عروسکیِ «شوایک، سرباز پاکدل» ساخته‌ی یرژی ترنکا (انیماتور نابغه‌ی چِک)، در سال‌ 55-1954 می‌باشد. ترنکا، این فیلم عروسکی را در سه اپیزودِ جداگانه [با نام‌های: از هاتوان بسوی مرز گالیسی ــ بدبیاری‌های شوایک در قطار ــ و آناباسیسِ شوایک به بودیُویتس] ساخته بود؛ ولی موفقیتِ کار، سبب شد تا بعداً در فاصله‌ی سال‌های 1986 تا 1988، شش اپیزود دیگر هم بدان ملحق گردد. این دنباله‌های جدید، در غیابِ ترنکا، توسط "استانیسلاو لاتال" ساخته شدند.

تصاویر بالا: یرژی ترنکا در پشت صحنه‌ی فیلم عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1954)

من در اینجا، اپیزودهای اوّل تا سوّم از ساخته‌ی کلاسیکِ ترنکا را برای نخستین‌بار با زیرنویس فارسی منتشر می‌نمایم. در ترجمه و تهیه‌ی زیرنویس فارسی، از ترجمه‌های زنده‌یاد حسن قائمیان و  کمال ظاهری از متن کتابِ "شوایک" استفاده کرده‌ام. با وسواس فراوان کوشیدم ترجمه‌های فارسیِ مذکور  را با متنِ روسی فیلم، مقابله نمایم؛ که البته کار بسیار دشواری بود و زمان زیادی از من گرفت. ولی خوشحالم که طنز دلنشینِ این اثر کلاسیک را میتوانم با فارسی‌زبانان به اشتراک بگذارم.

دریافت زیرنویس‌های هر سه اپیزود بصورت مجزا (با پسوند SRT)، در اینجا       *****

 

تصاویر بالا: نماهایی از انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955)

***********************************************

دانلود انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955) [اپیزود اوّل]

Download "Dobrý voják Švejk" (The Good Soldier Schweik 1955)-episode01

https://www.aparat.com/v/rPdQC

دانلود انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955) [اپیزود دوّم]
Download "Dobrý voják Švejk" (The Good Soldier Schweik 1955)-episode02
http://www.namasha.com/v/kO7bI7j6

دانلود انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955) [اپیزود سوّم]
Download "Dobrý voják Švejk" (The Good Soldier Schweik 1955)-episode03

http://www.namasha.com/v/yDzkaX4v

---

[1] نک: هاشک، یاروسلاو. (1384). شوایک. ترجمه‌ی کمال ظاهری. تهران: نشر چشمه و راه مانا. پیشگفتار.

فیلم «بارون مونچهاوزن»

"ماه" متعلق به شاعران، خیالپردازان، ماجراجویان و عاشقان است؛ و مخصوصاً متعلق به عاشقان.

جمله‌ی بالا، از فصل اختتامیه‌ی فیلم «بارون مونچهاوزن» (بارُن مونشهاوزن / در چکسلواکی: بارون پراسیل)، شاهکار سینماگر و انیماتور شهیرِ چک "کارل زِمان" می‌باشد. "زِمان" در این فیلم، یک دهه پیش از گام نهادن "نیل آرمسترانگ" بر سطح کره‌ی ماه، قهرمانان رویایی خود را روی "ماه"، به ضیافت نشانده است.

عکس بالا: کارل زمان (سمت راست) در حال هدایت بازیگران فیلم، میلوش کوپِسکی (بارون مونچهاوزن) و  یانا بریخووا (پرنسس بیانکا)
منبع عکس: Karel Zeman Museum

اساسِ فیلم، همان داستان "بارون مونهاوزن"، لافزن و خالی‌بند مشهور قرن هجدهم است. این داستان، به دست آقای "سروژ استپانیان" به فارسی نیز ترجمه شده و تحت عنوان "ماجراهای حیرت‌انگیز بارُن فُن مون‌هاوزن" در سال 1373 توسط انتشارات توس منتشر شده است. "زِمان"، در اقتباس سینمایی خود، از این بخش‌های داستان سود جسته و البته آن‌ها را به ذوق خود تغییر داده است: 

ــ سفرِ بارُن با کشتی به کره‌ی ماه، ــ رفتن به قصر سلطان عثمانی در قسطنطنیه،  ــ معاشقه با یکی از زنان حرَمسرای سلطان، ــ ربودنِ گنج سلطان، ــ گریختن از دست سلطان با کشتی‌ای که عازم ونیز بود و مُنهزم شدن بحریه‌ی عثمانی، ــ گرفتار شدنِ جمعی در معده‌ی هیولای دریایی، ــ آویزان شدن از پای پرنده‌ی غول‌آسا و پرواز با او، ــ افتادن در دریای شراب و گردش با اسبِ آبی بر کف دریا، ــ رد کردن پیشنهاد ازدواج امپراتریس‌ روسیه و زنان صاحب‌مقام دیگر، ــ جَست زدن بر روی گلوله‌ی توپِ شلیک‌شده و شناسایی مواضع دشمن، حین سواری بر روی آن ــ پرتاب کردن خمپاره با دست به اردوگاه دشمن ... .

عکس بالا: کارل زمان (سمت راست) و بارون مونچهاوزن سوار بر اسب آبی  در کف اقیانوس
منبع عکس: Karel Zeman Museum

"زِمان"، علاوه بر کارگردانی و نوشتن فیلمنامه، طراحی صحنه‌ی این فیلم را هم عهده‌دار بوده است. او در طراحی فضای شهر قسطنطنیه‌ی اوایل قرن هجده میلادی (سرزمین هلالِ ماه) و معماری قصر سلطانِ عثمانی، از گراورهای قدیمی به زیبایی استفاده نموده است. تلفیق این گراورها با موسیقی متنِ ساخته‌ی "زدنیک لیسکا"، حالتی پُر رمز و راز و شاعرانه به فیلم داده است. زِمان، کمدی و طنز فیلم را با "خیال‌پردازی" و "عشق" عجین کرده و از قولِ "تونی" (جوان عاشق فیلم) گله می‌کند که «چرا عشق و زیبایی و خیال، فقط باید در افسانه‌ها وجود داشته باشد؟»

نگارنده، از روی علاقه‌ی شخصی، گفتار متن این فیلم را ترجمه نموده است و اینک برای اوّلین بار، آنرا با زیرنویس فارسی در اینجا ارائه می‌دهد:

دانلود فیلم بارون مونچهاوزن / بارون پراسیل (1961)، ساخته‌ی کارل زمان، با زیرنویس فارسی ــ بخش اوّل

Download The Fabulous Baron Munchausen (Baron Prášil) 1961 Film _ Part 1

http://www.namasha.com/v/CCxuEIbz

دانلود فیلم بارون مونچهاوزن / بارون پراسیل (1961)، ساخته‌ی کارل زمان، با زیرنویس فارسی ــ بخش دوّم

Download The Fabulous Baron Munchausen (Baron Prášil) 1961 Film _ Part 2

http://www.namasha.com/v/kqhnkqds

----------------------------

نماهایی از فیلم:

-------------------------

زیرنویس فارسی این فیلم را با ترجمه‌ی نگارنده می‌توانید از نشانی‌ زیر دریافت کنید:

دانلود از سایت ساب‌سین.