شوایک، سرباز پاکدل

«آنکه به مسلخ می‌برندش، چه بسا هزلی گزنده بگوید! امّا آنکه به رهبری برگزیده شده ــ به قول گفتنی ــ "شوخی سرش نمیشود"؛ به همین دلیل است که "طنز افتادگان" وجود دارد، امّا مثلاً "طنز شاهی" وجود ندارد. (لاسلو دوبوشی)

رُمانِ "شوایک" اثر "یاروسلاو هاشِک" (نویسنده‌ی چِک) را نمونه‌ی سترگی از "طنزِ افتادگان" دانسته‌اند. رُمانی با یک ضد قهرمان به نام "یوزف شوایک" که سخنگوی مردم بی‌اسم‌و رسم سرزمینِ چک در بُحبوحه‌ی جنگ جهانی اوّل است. طنز در این رُمان، سلاحی است دفاعی علیه جنگ و حتی علیه نظم جهانیِ بی‌خردانه و نامردمی؛ چرا که ملّتِ استقلال‌طلبِ چِک را میل و رغبتی به جنگیدن برای امپراتوری اتریش‌ــ‌مجارستان نبود. 

می‌گویند که هاشِک، چهره‌های اصلی این داستان را از روی شخصیت‌هایی واقعی به هنگام خدمتش در هنگِ 91 پیاده‌ی بودیُویتس (سال 1915) آفریده است. پیدایش این رُمان (به شکل کنونی) به سال‌های 22-1921 برمیگردد؛ زمانی که نویسنده‌ی خوش‌ذوق، آنرا بصورت جزوه‌های دنباله‌دار منتشر میکرد ... . و اکنون با گذشتِ یک سده، آنرا یکی از بزرگترین آثار ادبیِ دنیا می‌دانند. [1]

تصاویر بالا: از تصویرسازی‌های "یوزف لادا" برای کتابِ "شوایک".

تصاویر بالا: تمبرهای یادگاری منتشره با طرح "شوایک"در سال‌های 1970 و 1997.

این رُمان، تا کنون، موردِ اقتباس‌های متعدد سینمایی و تلویزیونی قرار گرفته است؛ که یکی از دلنشین‌ترین‌ آن‌ها، انیمیشن عروسکیِ «شوایک، سرباز پاکدل» ساخته‌ی یرژی ترنکا (انیماتور نابغه‌ی چِک)، در سال‌ 55-1954 می‌باشد. ترنکا، این فیلم عروسکی را در سه اپیزودِ جداگانه [با نام‌های: از هاتوان بسوی مرز گالیسی ــ بدبیاری‌های شوایک در قطار ــ و آناباسیسِ شوایک به بودیُویتس] ساخته بود؛ ولی موفقیتِ کار، سبب شد تا بعداً در فاصله‌ی سال‌های 1986 تا 1988، شش اپیزود دیگر هم بدان ملحق گردد. این دنباله‌های جدید، در غیابِ ترنکا، توسط "استانیسلاو لاتال" ساخته شدند.

تصاویر بالا: یرژی ترنکا در پشت صحنه‌ی فیلم عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1954)

من در اینجا، اپیزودهای اوّل تا سوّم از ساخته‌ی کلاسیکِ ترنکا را برای نخستین‌بار با زیرنویس فارسی منتشر می‌نمایم. در ترجمه و تهیه‌ی زیرنویس فارسی، از ترجمه‌های زنده‌یاد حسن قائمیان و  کمال ظاهری از متن کتابِ "شوایک" استفاده کرده‌ام. با وسواس فراوان کوشیدم ترجمه‌های فارسیِ مذکور  را با متنِ روسی فیلم، مقابله نمایم؛ که البته کار بسیار دشواری بود و زمان زیادی از من گرفت. ولی خوشحالم که طنز دلنشینِ این اثر کلاسیک را میتوانم با فارسی‌زبانان به اشتراک بگذارم.

دریافت زیرنویس‌های هر سه اپیزود بصورت مجزا (با پسوند SRT)، در اینجا       *****

 

تصاویر بالا: نماهایی از انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955)

***********************************************

دانلود انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955) [اپیزود اوّل]

Download "Dobrý voják Švejk" (The Good Soldier Schweik 1955)-episode01

https://www.aparat.com/v/rPdQC

دانلود انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955) [اپیزود دوّم]
Download "Dobrý voják Švejk" (The Good Soldier Schweik 1955)-episode02
http://www.namasha.com/v/kO7bI7j6

دانلود انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955) [اپیزود سوّم]
Download "Dobrý voják Švejk" (The Good Soldier Schweik 1955)-episode03

http://www.namasha.com/v/yDzkaX4v

---

[1] نک: هاشک، یاروسلاو. (1384). شوایک. ترجمه‌ی کمال ظاهری. تهران: نشر چشمه و راه مانا. پیشگفتار.

بانو با سگ ملوس

همیشه دوست داشتم در اینجا، به بهانه‌ای درباره‌ی نویسنده‌ی محبوبم "آنتوان چخوف" بنویسم. در این فراغت تابستانی، فرصتی دست داد تا بهترین اقتباس‌ سینمایی از داستان‌های او را، آنطور که "ژرژ سادول" در فرهنگ سینمایی‌اش مدعی شده، ببینم: بانو با سگ ملوس. [1]

چخوف، داستانِ کوتاه «بانو با سگ ملوس» را در سال 1899 میلادی در ملک خود در "یالتا" نوشت؛ در خانه‌ای که اکنون تبدیل به موزه‌ی چخوف شده است و تندیس‌ شخصیت‌های داستان هم برابرش خودنمایی میکند. این داستان، هرچند که صفحات محدودی دارد، ولی به قولِ "زینووی پاپرنی"، مینیاتوری عالی است که به بسیاری از رُمان‌های بزرگ برتری دارد؛ و محبوبِ خوانندگان روسیه و دیگر کشورهای جهان بوده است.[2]

پُستِ روسیه در سال 2010، به مناسبت یکصد و پنجاهمین سالگرد تولّد چخوف، یک سری تمبر یادگاری (یک شیتِ سه قطعه‌ای + یک شیتِ تک قطعه‌ای) چاپ و منتشر نمود؛ که یکی از قطعه تمبرها، مُختصّ بانو با سگ ملوس بود و اشاره‌ای بر محبوبیت همیشگیِ این داستان.[3]

تصاویر بالا: تمبرهای یادگاریِ منتشره توسط پُستِ روسیه در سال 2010، تصویرسازیِ نوشته‌های چخوف (داستان بانو با سگ ملوس 1899، نمایشنامه‌ی مرغ دریایی 1896 و داستان خانه‌ای با نیم‌طبقه 1896)

تصاویر بالا: تندیس شخصیت‌های داستان "بانو با سگ ملوس" در برابر خانه-موزه‌ی چخوف در یالتا

هنوز نوجوان بودم، که این داستان را به همراه ده داستان دیگر از چخوف (در یک کتاب)، با ترجمه‌ی شیوای "عبدالحسین نوشین" خواندم. انتشارات خواجو و نکته‌پردازان، که ناشران اثر بودند، تصویرسازی‌های خاطره‌انگیز گروه هنری "Kukryniksy" (از سال‌های 1945-1946) را هم در کنار متن داستان قرار داده بودند. [4]

بعدها، ترجمه‌ی "سروژ استپانیان" را هم بدست آوردم و توانستم با مقایسه‌ی آن با ترجمه‌ی "نوشین"، پی به ظرایفِ کار بَرم.

تصاویر بالا: دو نمونه از تصویرسازی‌های مربوط به داستان "بانو با سگ ملوس" که توسط گروه "Kukryniksy" انجام شده است

فیلم «بانو با سگ ملوس»، اقتباس وفادارانه‌ی "یوزف خایفیتس" (1905-1995)، را عمومِ منتقدان، ساخته‌ای دلنشین و فاخر و از آثار کلاسیکِ سینما دانسته‌اند. فیلمبرداری زیبا و موسیقی رُمانتیکِ آن نیز، پیوسته تحسین شده است. این فیلم، نامزد نخل طلای جشنواره‌ی فیلم کن در سال 1960 بود؛ که البته در رقابت با "زندگی شیرینِ" فلینی ، عنوان بهترین فیلم را به او واگذار کرد. سه سال بعد، همین فیلم از سوی آکادمی هنرهای فیلم و تلویزیون بریتانیا (بفتا)، نامزد دریافت جایزه‌ی بهترین فیلم متفرقه (غیر بریتانیایی) شد.

تصویر بالا: از نمونه پوسترهای فیلم  بانو با سگ ملوس (1960)

تصویر بالا: شب افتتاحیه‌ی فیلم "بانو با سگ ملوس" در شوروی. یکی از دختران پیشاهنگ، دسته‌ گلی به "یا ساوینا" (بازیگر نقشِ آنّا سرگی‌یونا) میدهد. "آلکسی باتالوف" (بازیگر نقشِ گورُف)، به همراهِ "یوزف خایفیتس" (کارگردان فیلم ـ ایستاده در سمت راست) در عکس دیده میشوند.

تصاویر بالا: پنج نما از فیلم  بانو با سگ ملوس (1960)

زیرنویس فارسی این فیلم، با ترجمه‌ی نسبتاً خوبی، در اینترنت موجود بود. من، ضمن مقابله‌ی آن با زیرنویسِ انگلیسی و با نگاه به ترجمه‌های شیوا و عالیِ "نوشین" و "استپانیان"،  در صدد اصلاح کار برآمدم. و اینک، مفتخرم که این فیلم را با زیرنویس فارسیِ تصحیح شده تقدیم میکنم:

دانلود زیرنویس فارسی فیلم "بانو با سگ ملوس" از اینجا

توصیه میکنم پیش از دیدن فیلم، اصل داستان را با ترجمه‌ی عالیِ "استپانیان" از اینجا دریافت کرده و بخوانید.

دانلود فیلم «بانو با سگ ملوس» با زیرنویس فارسی ـ بخش اوّل

Download the Lady with the Dog (1960)  film - Part 1:

http://www.namasha.com/v/WIByXlCP

دانلود فیلم «بانو با سگ ملوس» با زیرنویس فارسی ـ بخش دوّم

Download the Lady with the Dog (1960)  film - Part 2:

http://www.namasha.com/v/ujMgcOkM

---

[1] نک. سادول، ژرژ. 1367. فرهنگ فیلمهای سینما (ج. 1). گروه ترجمه‌: غبرائی، خلیلی و مجیرشیبانی. تهران: نشر آینه. ص 115.

[2]  نک. چخوف، آنتون. 1368. بانو با سگ ملوس (و چند داستان دیگر). ترجمه‌ی نوشین. بی‌جا: انتشارات نکته‌پردازان و خواجو. پیشگفتار.

[3]  Anton Chekhov in philately

[4] نام اعضای این گروه هنریِ سه نفره:

 Mikhail Kupriyanov (1903-1991), Porfiry Krylov (1902-1990) and Nikolai Sokolov (1903-2000)