شوایک، سرباز پاکدل

«آنکه به مسلخ می‌برندش، چه بسا هزلی گزنده بگوید! امّا آنکه به رهبری برگزیده شده ــ به قول گفتنی ــ "شوخی سرش نمیشود"؛ به همین دلیل است که "طنز افتادگان" وجود دارد، امّا مثلاً "طنز شاهی" وجود ندارد. (لاسلو دوبوشی)

رُمانِ "شوایک" اثر "یاروسلاو هاشِک" (نویسنده‌ی چِک) را نمونه‌ی سترگی از "طنزِ افتادگان" دانسته‌اند. رُمانی با یک ضد قهرمان به نام "یوزف شوایک" که سخنگوی مردم بی‌اسم‌و رسم سرزمینِ چک در بُحبوحه‌ی جنگ جهانی اوّل است. طنز در این رُمان، سلاحی است دفاعی علیه جنگ و حتی علیه نظم جهانیِ بی‌خردانه و نامردمی؛ چرا که ملّتِ استقلال‌طلبِ چِک را میل و رغبتی به جنگیدن برای امپراتوری اتریش‌ــ‌مجارستان نبود. 

می‌گویند که هاشِک، چهره‌های اصلی این داستان را از روی شخصیت‌هایی واقعی به هنگام خدمتش در هنگِ 91 پیاده‌ی بودیُویتس (سال 1915) آفریده است. پیدایش این رُمان (به شکل کنونی) به سال‌های 22-1921 برمیگردد؛ زمانی که نویسنده‌ی خوش‌ذوق، آنرا بصورت جزوه‌های دنباله‌دار منتشر میکرد ... . و اکنون با گذشتِ یک سده، آنرا یکی از بزرگترین آثار ادبیِ دنیا می‌دانند. [1]

تصاویر بالا: از تصویرسازی‌های "یوزف لادا" برای کتابِ "شوایک".

تصاویر بالا: تمبرهای یادگاری منتشره با طرح "شوایک"در سال‌های 1970 و 1997.

این رُمان، تا کنون، موردِ اقتباس‌های متعدد سینمایی و تلویزیونی قرار گرفته است؛ که یکی از دلنشین‌ترین‌ آن‌ها، انیمیشن عروسکیِ «شوایک، سرباز پاکدل» ساخته‌ی یرژی ترنکا (انیماتور نابغه‌ی چِک)، در سال‌ 55-1954 می‌باشد. ترنکا، این فیلم عروسکی را در سه اپیزودِ جداگانه [با نام‌های: از هاتوان بسوی مرز گالیسی ــ بدبیاری‌های شوایک در قطار ــ و آناباسیسِ شوایک به بودیُویتس] ساخته بود؛ ولی موفقیتِ کار، سبب شد تا بعداً در فاصله‌ی سال‌های 1986 تا 1988، شش اپیزود دیگر هم بدان ملحق گردد. این دنباله‌های جدید، در غیابِ ترنکا، توسط "استانیسلاو لاتال" ساخته شدند.

تصاویر بالا: یرژی ترنکا در پشت صحنه‌ی فیلم عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1954)

من در اینجا، اپیزودهای اوّل تا سوّم از ساخته‌ی کلاسیکِ ترنکا را برای نخستین‌بار با زیرنویس فارسی منتشر می‌نمایم. در ترجمه و تهیه‌ی زیرنویس فارسی، از ترجمه‌های زنده‌یاد حسن قائمیان و  کمال ظاهری از متن کتابِ "شوایک" استفاده کرده‌ام. با وسواس فراوان کوشیدم ترجمه‌های فارسیِ مذکور  را با متنِ روسی فیلم، مقابله نمایم؛ که البته کار بسیار دشواری بود و زمان زیادی از من گرفت. ولی خوشحالم که طنز دلنشینِ این اثر کلاسیک را میتوانم با فارسی‌زبانان به اشتراک بگذارم.

دریافت زیرنویس‌های هر سه اپیزود بصورت مجزا (با پسوند SRT)، در اینجا       *****

 

تصاویر بالا: نماهایی از انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955)

***********************************************

دانلود انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955) [اپیزود اوّل]

Download "Dobrý voják Švejk" (The Good Soldier Schweik 1955)-episode01

https://www.aparat.com/v/rPdQC

دانلود انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955) [اپیزود دوّم]
Download "Dobrý voják Švejk" (The Good Soldier Schweik 1955)-episode02
http://www.namasha.com/v/kO7bI7j6

دانلود انیمیشن عروسکی "شوایک، سرباز پاکدل" (1955) [اپیزود سوّم]
Download "Dobrý voják Švejk" (The Good Soldier Schweik 1955)-episode03

http://www.namasha.com/v/yDzkaX4v

---

[1] نک: هاشک، یاروسلاو. (1384). شوایک. ترجمه‌ی کمال ظاهری. تهران: نشر چشمه و راه مانا. پیشگفتار.