یلدای امسال، با بامبیِ 76ساله!

یلدای امسال، پیرانه‌سر به یاد بامبی افتادم. از تابستانِ سال 1942 (تاریخ نخستین اکران در 9-ام اوت) تا تابستان امسال ــ که گذشت، "بامبی" 76ساله شده است!

نسل من، با این کارتونْ خاطره‌ها دارد؛ بی‌تردید، شاهکاری‌ست ماندگار. ژرژ سادول، در فرهنگ فیلم‌های سینمایی-اشْ آن را مورد پسند پیر و جوان دانسته و از تأثیر عمیق-اش در اتحاد جماهیر شوروی در خلال جنگ جهانی دوّم گفته است! [نک. فرهنگ فیلم‌های سینما، ج 1، ترجمه‌ی هادی غبرائی و دیگران]. در رده‌بندی‌هایِ کتاب "صد فیلم پُرفروش جهان سینما"، این کارتون با فروش 47میلیون و 265هزار دلار، نه تنها عنوانِ پُرفروش‌ترین فیلم دهه‌ی 1940 را به خود اختصاص داده است بلکه حتی بالاتر از فیلم‌های ده فرمان (1956) و دکتر ژیواگو (1965) قرار گرفته! [نک. صد فیلم، پرفروش‌ترین فیلم‌های جهان سینما، گردآوری و ترجمه‌ی جمال امید و دیگران].

تصاویر زیر: والت دیزنی در حال طراحی و تیمارداری از آهوبرّه‌ها

والت دیزنی، "بامبی" را با اقتباس از کتاب «بامبی، حیاتی در جنگل» اثر نویسنده‌ی اتریشی فلیکس سالتِن [منتشره در سال 1923] ساخته است. او برای ساخت این انیمیشنِ سینمایی، تیمی از بهترین هنرمندان را  گرد هم آورد. مشهور است که در مرحله‌ی پیش‌تولید، انیماتورها را واداشته بود تا در کلاس آموزشیِ شناخت و ترسیم آناتومی و حرکات حیوانات ــ با تدریس ریکو لِبرون (+) ــ شرکت کنند.

تصویر زیر: ریکو لِبرون در دوره‌ی کلاسیِ پیش‌تولیدِ بامبی؛ مدل قرار دادنِ یک آهوی جنگلی.
در پشت سرش، رِتا اسکات و سایر انیماتورها و نیز "فرانک توماس" (سرپرست انیماتورها) دیده می‌شوند

 تصاویر زیر: والت دیزنی و طرح‌های بامبی

یکی از آخرین بازماندگان تیم هنریِ بامبی، تایروس وانگ، هنرمند چینی‌الاصل بود که دو سال پیشْ در 106سالگی درگذشت. کانسپت‌ها و طرح‌های زیبای وانگ از فضای خیال‌انگیز جنگل در مرحله‌ی پیش‌تولید، الهام‌بخش انیماتورهای دیزنی بود.

تصاویر زیر: تایروس وانگ و طرح‌های خیال‌انگیزش از فضای جنگل

[با کلیک روی هر طرح، بزرگنمایی دارد]

آوازهای فیلم، "بیایید نغمه‌ای بهاری بخوانیم" ، "رگبار دلپذیر ِ ماه آوریل" و "عشق یک ترانه است" بر لطافت آن دوچندان افزوده است. «"عشق" یک ترانه است» ، با صدای دونالد نوویس، ترانه‌سُراییِ لاری موری و موسیقی تصنیفی از فرانک چرچیل، نامزد جایزه‌ی اسکار بهترین ترانه در سال 1942 شده بود. می‌توانید آن را از اینجا دریافت کنید.  

تصویر زیر: فرانک چرچیل (در پشت پیانو) به همراه لاری موری

Love is a song that never ends

عشق نغمه‌ای‌ست که بر آن پایانی نیست

Life may be swift and fleeting

زندگی ممکن است سریع و زودگذر باشد

Hope may die, yet love's beautiful music

شاید امید بمیرد، ولی باز هم "عشق" آهنگی‌ زیباـست

Comes each day like the dawn

هر روز به مانند سپیده‌دم می‌آید

Love is a song that never ends

عشق نغمه‌ای‌ست که بر آن پایانی نیست

One simple theme repeating

نُت ساده‌ای که تکرار شود

Like the voice of a heavenly choir

به مانند آوای هم‌سُرایانِ بهشتی

Love's sweet music flows on

عشق، موسیقیِ دلنشینِ جاری‌ست

Like the voice of a heavenly choir

به مانند آوای هم‌سُرایانِ بهشتی

Love's sweet music flows on

عشق، موسیقیِ دلنشینِ جاری‌ست

(ترجمه‌ی متن ترانه از: Sherlock )

خاطرات من از بامبی در کودکی و نوجوانی

1- فیلم کوتاهی با دوبله‌ی اختصاصی

اوّلین آشنایی‌ام با بامبی، قطعه‌فیلم کوتاهی بود در انتهای یک نوار ویدئوییِ بتاماکس، با دوبله‌ی اختصاصی! "اختصاصی" از آن جهت که آنرا بصورت اثری کوتاه و مستقل درآورده است. در دوبله‌ی کاملِ کارتون که اینک در اینترنت موجود است، صدای آقای خسرو خسروشاهی را در بزرگسالیِ بامبی می‌شنویم؛ ولی در قطعه‌ای که مقصودِ من است، دوبلورهای دیگری به جای بامبی و تامپر و ... صحبت کرده‌اند ــ یک راویِ زن دارد و دیالوگ‌هایی افزوده و الحاقی. گشتم از روی آن نوار ویدئوی قدیمی، پیدایش کردم و صدای دوبله را روی ویدئوی باکیفیت‌تری سینک کردم و در آپارات و تماشا گذاشتم. 

2- اجرای نمایشنامه‌ی بامبی در نوار-قصّه‌ی زنگ تفریح

شرکت زنگ تفریح (با مدیریت حمیدرضا منوچهری و نادره سالارپور) در دوّمین شماره از مجموعه نوار-قصّه‌های خود، ضمن گرامی‌داشتِ والت دیسنی و اختصاص بخشی از نوار به زندگی و فعالیت‌های هنری او، یک اجرای درخشان از نمایشنامه‌ی صوتیِ "بامبی" را با صدای دوبلورهای نامداری همچون مینو غزنوی، تورج شعبانی نصر و ... و زنده‌یادان آذر دانشی و پرویز نارنجیها، برای کودکان و نوجوانان تدارک دیده بود. کلیّت این نمایشنامه، همان داستانِ نقل‌شده توسط "دیزنی" است؛ به جز اینکه نام آهوی ماده‌ای که دوستِ بامبی هست را از فِلین به سِـلین تغییر داده‌اند!

کل این کاست را پیش ازین، علاقمندانی در اینترنت گذاشته بودند. ولی نوار-کاستِ من، به مراتب کیفیت بهتری دارد؛ و همین موضوع ــ مخصوصاً شفافیت صدای زیبای خانم مینو غزنوی که راوی داستان هستند ــ مرا واداشت تا از روی کاستِ خودم، یک نسخه‌ی دیجیتال تهیه کنم و در اینترنت قرار دهم. می‌توانید اکنون آن را بصورت mp3 از اینجا دریافت دارید. [عکس‌ها از صفحات اینستاگرام خانم غزنوی و "دوبلاژ ایران"، متعلق به هجده‌سالگی و امروزِ ایشان است]

3- کتاب بَم‌بی (بچه آهو) از انتشارات بی‌تا (قصّه‌گو)

کتاب‌های داستانی از "بامبی" زیاد است؛ ولی کتاب-نوار شماره‌ی 37 از مجموعه‌ "داستانهای دیدنی، خواندنی و شنیدنی"ِ قصه‌گـو از انتشارات بی‌تـا میانِ خوبان، خوب‌ترین است.

جایی در اینترنت، اسکن این کتابِ خاطره‌انگیز را نیافتم؛ بنابراین نسخه‌ی خودم را اسکن کردم و بصورت PDF در اینجا گذاشتم.

... بامبی و سلین، بعد از اون مدت‌ها با خوبی و خوشی زندگی کردن. و بچه‌هاشونم مثل بچگی‌های خودشون، حوادث و ماجراهای زیادی رو پشت سر گذاشتن. و شاید اگه از دست شکارچی‌ها جون سالم به در برده باشن، الان اونام خودشون بچه داشته باشن .... [انتهای نوار-کاستِ بامبی]

تام و جری با دوبله قدیمی (بخش اوّل)

امروز، دل و دماغی پیدا کردم تا از روی یکی از کاست‌های بتاماکسِ عهد کودکی، دوبله‌ی قدیمیِ سه‌ اپیزود از مجموعه کارتون‌های تام و جری را روی ویدئوهای باکیفیت‌تری که از اینترنت گرفتم، صداگذاری و سینک کنم [ظاهراً اولین‌باری باشد که این کارتون‌ها با دوبله‌ی قدیمی در اینترنت قرار می‌گیرد]. 

هر سه اپیزود متعلق است به عصر طلاییِ انیمیشن‌های تام و جری در اواخر دهه‌ی 1940. همان زمانی‌که انیماتورهای نابغه ویلیام هانا و جوزف باربرا در واحد انیمیشن‌سازی مترو گُلدوین مایر مشغول کارگردانیِ این مجموعه بودند. تهیه‌کنندگی هر سه اپیزود را فِرد کویمبی بر عهده داشته و امتیاز هر سه در سایت IMDb بالای 7.5 است.

ویلیام هانا و جوزف باربرا، خالقانِ تام و جری در مترو گلدوین مایر

چند نکته که برایم جالب بود ــ در این تماشای مجدد پس از 30سال:

ــ تنها قسمتی که میانِ این سه اپیزود [در نسخه‌های اصلی]، دیالوگ داشته، صلح ناپایدار (1948) بوده است؛ و کل دیالوگ‌هایی که به فارسی در دو اپیزودِ دیگر گفته شده، ابتکار دوبلورهای ایرانی بوده است؛ و چقدر هم شیرین و بجا!

ــ اپیزودی که عنوان انگلیسی-اش Tennis Chumps است یک "جناس" جالب دارد: اگر می‌گفت "Champs" می‌شد "قهرمانان" ؛ ولی حال که نوشته است "Chumps" باید ترجمه-اش کنیم "مشنگ‌ها" یا "گُنده‌لات‌ها"!

 تقدیم به بچه‌های دیروز:

اپیزود اوّل: صیدِ گربه‌ ــ مشخصات در IMDb

Cat Fishin'

محصول 1947 ــ تماشا در آپارات

اپیزود دوّم: صلح ناپایدار ــ مشخصات در IMDb

The Truce Hurts

محصول 1948 ــ تماشا در آپارات

اپیزود سوّم: گُنده‌لات‌های تنیس ــ مشخصات در IMDb

Tennis Chumps

محصول 1949 ــ تماشا در آپارات