نامه‌ی یک معلم

متن زیر، نامه‌ای است که در سال اوّل تدریس‌ام،  پایان ترم و پس از بازگشتِ جمعی از سفر اصفهان ، برای دانشجویان  کارشناسی ِ معماری دانشگاه علامه محدث نوری نگاشته بودم.  تاریخ 20 اسفند 1385. 

به نام خداوند جان و خرد

«... و شعله یک شمع با افروختن شمع دیگر خاموش نمیشود»

 

دوست معمار خوبم در دانشگاه علامه محدث نوری، سلام و درود بر تو!

این متن را در راستای قولی که به تو داده بودم، نوشته‌ام. گفته بودم که لیست کتابهایی را که خوانده و در آزمون کارشناسی ارشد رشته «مرمت و احیای بناهای تاریخی» بسیار یاریگرم بوده است برایت خواهم آورد.

این رشته‌ایست که بدان عشق می‌ورزم و امیدوارم که توانسته باشم تو را در این ترم به آن دلبسته سازم. این یک دلبستگی به تاریخ و فرهنگ این دیار کهن است. اگر تو نیز چون من، این آتش را در دل خود داری، در این راه گام بگذار! خواهی دید که عشقت به میهن و مردمت فزونی خواهد یافت. تو از من موفق‌تر خواهی بود، چرا که این رشته‌ایست که معمار را طلب میکند. من معمار نیستم. در اینجا مدرک معماری نمیتواند تعیین کننده باشد؛ باید با زیبایی‌شناسی بنا و اصول ایستایی بنا آشنا شد، و این کاری است دشوار. برای من که از مهندسی عمران به این رشته وارد شدم، بخش اول کار بسیار دشوار بود؛ ولی برای تو، هر دو بخش سهل خواهد بود اگر معمار باشی به حقیقت و نه صرفاً به مدرک.

اکنون سه دانشگاه معتبر «هنر اصفهان»، «هنرهای زیبای تهران» و «علم و صنعت» در این رشته در مقطع کارشناسی ارشد، پذیرش میکنند. توصیه من این است که به خواندن این کتابها اکتفا نکنی و بروی با اجازه استادان، چند جلسه سر کلاسهای ارشد بنشینی و منابع مطالعاتی جدید را هم حتما تهیه کنی.

در سفر اصفهان، شماری از مشهورترین معماران مرمتگر و پژوهشگران را از نزدیک دیده‌ای:

- مهندس احمد منتظر، که در پایه‌گذاری دانشکده «معماری، مرمت و شهرسازی» دانشگاه هنر اصفهان، از طریق احیای چند بنای تاریخی، نقش داشت و همو پروژه مهم ساماندهی حاشیه زاینده‌رود اصفهان را بر عهده داشت. او چند سالی رئیس میراث فرهنگی اصفهان بوده است.

- مهندس حسین آقاجانی، که مرمت تزئینات معماری، او را در ایران مشهور ساخته است. در شماره‌های نخست مجله «اثر» میتوانی مقاله‌ای که به قلم ایشان از تلاشهایش در کاخ چهلستون اصفهان آمده است را بخوانی. او اکنون مرمت تزئینات طبقه فوقانی عمارت عالیقاپو را عهده‌دار است و سالها پیش از این برای احیای تزئینات گنبد سلطانیه زنجان تلاش فراوان کرده است.

- مهندس فرشته‌نژاد، که سی و سه پل اصفهان را مرمت کرده است و مدتها در پروژه بزرگ ساماندهی تخت پولاد اصفهان تلاش کرده است و جای پای او را در مرمت بسیاری دیگر از بناهای تاریخی شهر اصفهان میتوان یافت.

- خانم دکتر فریبا سعیدی، اولین مدیر و سرپرست ایرانی پژوهشکده باستان شناسی مسجد جامع اصفهان پس از انقلاب، که به همراه ایتالیایی‌ها این کار مهم را عهده‌دار شده‌اند و همو باستان‌شناس منطقه‌ی پیش از تاریخ اطراف ورزنه‌ی اصفهان است.

- استاد لئون میناسیان، سرپرست بازنشسته‌ی کتابخانه‌ی کلیسای وانک و پژوهشگر بزرگ جلفا-شناسی.

من هم همراه تو، یکبار دیگر در پیشگاه این بزرگان حاضر شدم و آموخته‌های نو بدست آوردم. توفیقی دست داد تا در دانشکده مرمت، در سمینار «کاخ سروستان» حاضر شوم و نتیجه تلاشهای چند ساله دوست دانشمندم «پیروز دقوقی» را که همچون من دلبسته‌ی بناهای گاهِ ساسانیان است مشاهده کنم.

اینها را گفتم که بدانی ارزش این سفر تا چه پایه بوده است. من درباره انتشار نتایج این سفر به صورت یک لوح فشرده چند-رسانه‌ای، با ریاست دانشکده (مهندس منصوری) صحبت کرده‌ام و ایشان حاضر شده‌اند این کار را به صورت یک طرح پژوهشی با اختصاص بودجه حمایت کنند. فرصت مغتنمی است که دانشکده معماری خود را به دانشجویان معماری و مرمت دانشگاه‌های تهران و علم و صنعت که پیوسته در آرزوی سفر اینچنینی هستند بشناسانی. مطمئن باش که اگر تهیه این لوح فشرده با صدا و فیلم اساتیدی که نام بردم و عکسهای زیبایی که خودت و دوستانت گرفته‌اید، به انجام برسد، فروشی عالی خواهد داشت و نام دانشگاه علامه را مطرح خواهد ساخت.

اگر خواستی در انجام این کار بزرگ یاری برسانی، میتوانی عکسها و مطالب و فیلمهایی که از این سفر فراهم آورده‌ای را دراختیار دوستت آقای «محمد باغبان فتوت» قرار دهی. ایشان طرح اولیه این پروژه را داده‌اند و اعلام آمادگی برای به انجام رساندن آن کرده‌اند.

لیست منابع آزمون ارشد مرمت را پیوست کرده‌ام. در ازای آن، میخواهم که قول دهی چنانچه در آزمون کارشناسی ارشد مرمت در دانشگاه سراسری یا آزاد، موفقیتی بدست آوردی، حتماً مرا آگاه سازی؛ این خبر برایم بسیار شادیبخش خواهد بود. پیروز باشی و آتش مهر به ایران و ایرانیان پیوسته در جانت رخشان باد!

نوشته شده توسط : یاغش کاظمی - در روز آسمان (یکشنبه) 20 اسفند 1385.

 لیست کتب منبع طرح پرسشهای آزمون کارشناسی ارشد رشته مرمت و احیای بناها و بافتهای تاریخی 

1- شعرباف و آثارش (جلد دوم گره و کار بندی)-حسین پور نادری-سازمان میراث فرهنگی کشور.

2- مجله اثر-شماره های 20 و24 (گنبدها و طاق‌ها)-زمستان 1370و پاییز 1373-سازمان میراث فرهنگی کشور.

3- معماری اسلامی-روبرت هیلن‌براند-ترجمه باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی-انتشارات روزنه.

4- مصالح ساختمانی- احمد حامی- انتشارات دانشگاه تهران.

5- معماری ایران (مصالح‌شناسی سنتی) -حسین زمرشیدی- انتشارات آزاده و زمرد.

6- نقاشی ایران از دیرباز تا امروز- رویین پاکباز- نشر نارستان.

7- خلاصه تاریخ هنر- پرویز مرزبان- شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

8- آشنایی با معماری اسلامی- محمد کریم پیر نیا- دانشگاه علم و صنعت.

9- گره و کاربندی- اصغر شعرباف - سازمان میراث فرهنگی کشور.

10- دوازده درس مرمت- محمد حسن محب‌علی - وزارت مسکن و شهر سازی.

11- مجموعه سوالات تخصصی و عمومی آزمون کارشناسی ارشد هنر-جهاد دانشگاهی هنر.

12- باز زنده سازی بناها و شهر های تاریخی- محمد منصور فلامکی - انتشارات دانشگاه تهران.

13- تاریخ هنر ایران (دوره دوازده جلدی)- ترجمه یعقوب آژند- انتشارات مولی.

14- طاق و قوس در معماری ایران- حسین زمرشیدی- انتشارات کیهان.

15- نیارش سازه‌های طاقی در معماری اسلامی ایران- غلامحسین معماریان- دانشگاه علم و صنعت.

16- معماری ایران- آرتور اپهام پوپ- غلامحسین صدری افشار- انتشارات انزلی.

17- سبک‌شناسی معماری ایران- محمد کریم پیرنیا- نشر پژوهنده و معمار.

18- مجموعه مقالات سه دوره برگزاری کنگره تاریخ و معماری و شهر سازی ایران در ارگ بم - پژوهشگاه میراث فرهنگی.

19- شکل‌گیری معماری در تجارب ایران و غرب- محمد منصور فلامکی- نشر فضا.

20- حریم‌گذاری بر ثروتهای فرهنگی ایران- محمد منصور فلامکی- نشر فضا.

21- مطالعه و شناخت بناها و محوطه‌های تاریخی- سعید فلاح‌فر - انتشارات آزاده.

22- قوانین، مقررات، آیین‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و معاهدات میراث فرهنگی کشور - به کوشش یونس صمدی- سازمان میراث فرهنگی کشور.

23- آثار ایران (دوره 4 جلدی) - آندره گدار- ترجمه ابوالحسن سرو قد مقدم - بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی .

24- معماری ایران (دوره اسلامی) - گردآوری محمد یوسف کیانی - سمت.

---